Ruim tien jaar geleden fietste ik voor het eerst door de duinen aan de Zuid-Hollandse kust. De verrukking die ik toen voelde terwijl ik over de slingerende fietspaden reed, voel ik elke keer weer als ik hier ben. Vandaag fiets ik een zelf uitgestippelde route tussen Noordwijk en Scheveningen. Wie deze fietstocht ook gaat doen, kan zich verheugen op prachtige natuur, ontmoetingen met dieren die in Nationaal Park Hollandse Duinen leven en badplaatsen waar op de gezellige boulevard veel kunst te zien is.

De bronzen zeemeermin en Max Liebermann
Startpunt van de fietstocht is de parkeerplaats van Staatsbosbeheer in Noordwijk, vlakbij de golfbaan. Vanaf hier fiets ik door de duinen via Noordwijk aan Zee en Katwijk naar Scheveningen, en weer terug. Het mooie aan deze fietsroute is dat je steeds midden in de natuur bent. Een paar keer verruil je het groen van bos en duin voor de levendige kustplaatsen. Daar is ook nog iets verrassends te zien: kunst! Het eerste kunstwerk dat fietsers op de route tegenkomen is de Zeemeermin, een bronzen beeld uit 1962 op de boulevard van Noordwijk aan Zee. De golfvormige bank ernaast ziet er uitnodigend uit om even van het uitzicht op zee te genieten. En hoe verder je de boulevard over fietst, hoe meer kunst je ziet. Er zijn monumenten van steen en sculpturen van brons. De meeste kunstwerken hebben een link naar de geschiedenis van Noordwijk.

En dan vallen me plotseling de informatieborden op die op de rand tussen boulevard en duinen staan. Ze vertellen het verhaal van Max Liebermann, een Duitse kunstenaar die tijdens zijn meest productieve jaren vaak in Noordwijk verbleef. De geselecteerde schilderijen op de panelen geven een goede indruk van de omgeving van Noordwijk aan het begin van de 20e eeuw. De panelen maken deel uit van de Max Liebermannroute, een 11 kilometer lange wandeling door Noordwijk. Als ik vandaag nog Scheveningen wil bereiken, moet ik deze wandelroute helaas overslaan, maar ik onthoud hem voor volgende keer.

Door ‘lichtgevende’ duinen naar de verdronken Romeinse wachtpost

Na het laatste kunstwerk op de boulevard, het Bevrijdingsmonument, fiets ik weer de duinen in. Dit deel van Nationaal Park Hollandse Duinen heet De Coepelduynen. Vroeger werd dit gebied gebruikt als akker, voor het drogen van netten of als weide. Dat heeft ervoor gezorgd dat de vegetatie hier laag en afwisselend is. Tegenwoordig wisselen duingrasland, struwelen en bos elkaar af. Het is een gebied waar speciale broedvogels, zoals de tapuit, zich erg thuis voelen. Deze bijzondere vogel krijg ik niet te zien, wel een kleine valk die vlak over het fietspad scheert. Ook het lichtgroene tapijt van duinsterretjes, dat in wintermaanden wel licht lijkt te geven, fascineert me. En zo bereik ik na een kleine vijf kilometer alweer de volgende badplaats: Katwijk.

Vlak voordat je over de Buitensluis de overgang van Binnen- naar Buitenwatering oversteekt, staat er  wederom een bijzonder kunstwerk dat het afstappen waard is. Dit is Brittenburg, een bronzen beeld van beeldhouwer Nicolas Dings uit 2010. Een plateau met een gegraveerde plattegrond en kleine sculpturen vertellen de kijker over de geschiedenis van de ooit imposante Romeinse wachtpost die hier stond. Deze wachtpost, onderdeel van de Romeinse Limes werd al lang geleden door de Noordzee opgeslokt. Over de wachtpost bestaan spannende verhalen, bijvoorbeeld dat keizer Caligula in 39 na Christus de oorlog verklaarde aan Neptunus, de god van de zee. Hij beval zijn soldaten om in zee te schieten. Daarna liet Caligula ze schelpen verzamelen als oorlogsbuit. Het kunstwerk toont dit bijzondere oorlogstafereel waarbij de soldaten de strijd aangaan met de zee.

Oog in oog met een zeehond

Niet alleen vanwege het kunstwerk was ik blij dat ik even van de fiets ben gestapt. Als ik me omdraai om een foto van de zee te maken, komt er een dame naar me toe. Ze vraagt of ik de zeehond al heb gezien. Een zeehond? Vlakbij het water ligt op het zand inderdaad een jonge zeehond. ‘Er zijn vanochtend al mensen van de zeehondencrèche geweest. Het is een huiler, maar hij maakt het goed en zal vanzelf weer de zee in gaan,’ vertelt de dame. Met die geruststelling kan ik zelf meer genieten van deze aanblik: wat bijzonder om van zo dichtbij een zeehond te zien! Zeehonden zijn overigens niet de enige dieren die je op de route kan tegenkomen: wie stil is en een beetje mazzel heeft, kan bijvoorbeeld ook reeën, vossen, konikpaarden en eekhoorns zien. Erg bijzonder als je bedenkt dat de drukte van de Randstad hier niet eens zover vandaan is.

Kunst met een verhaal en met een knipoog in Katwijk

Ik fiets verder over de ruime en gezellige boulevard van Katwijk, die verfraaid wordt door vijftien kunstwerken. Deze zijn verbonden door de Beeldenroute aan Zee. De route begint met een monument, waarop 273 namen van de dorpelingen zijn gegraveerd die vanaf 1919 tot heden op zee zijn gebleven of vermist zijn geraakt. De ‘bladeren’ lijken wel weg te waaien door de wind en symboliseren de vergankelijkheid van het bestaan. Iets verderop staat ‘De Redding’, een bronzen reddingsboot die door paarden van of naar het strand wordt gedreven. Het bronzen beeld staat op de plek waar vroeger de reddingsboot naar het strand werd gereden en is bedoeld als symbool voor de band tussen Katwijk en de verschillende reddingsmaatschappijen. Alle kunst heeft een verbinding met Katwijk en een bepaald element van de geschiedenis van de kustplaats. Er is maar één kunstwerk dat meer als knipoog bedoeld is: de vrouw in de ligstoel. Het is een interactief kunstobject dat voorbijgangers aantrekt om op de stoel naast de vrouw te gaan zitten.

Rust en ruimte in Nationaal Park Hollandse Duinen

Nadat ik even een kop koffie naast de bronzen vrouw heb gedronken, fiets ik verder door Nationaal Park Hollandse Duinen, door de gebieden Berkheide en Meijendel. Het duingebied is hier weids en gevarieerd. Als je goed kijkt, herken je op sommige plekken nog dat er een akker is geweest. Vroeger werden hier groenten en aardappelen (duinpiepers) geteeld. De invloed van de mens was hier vrij groot. Toch heb je het gevoel dat je midden in de ruige natuur zit als je door de duinen en valleien fietst. Onderweg zie je links en rechts van het fietspad traptreden de duinen op. Ik kan je aanraden soms van de fiets te stappen en het klimmetje naar een van de uitzichtplatforms te maken. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht op de duinen, de kust en met wat geluk en geduld kun je net als ik een ree tussen het struikgewas ontdekken. En zie je daar in de verte Scheveningen? Het is nu niet ver meer fietsen naar de populairste badplaats van Nederland. Hoe dichter je bij Scheveningen bent, hoe meer mensen je tegenkomt. Gelukkig biedt Nationaal Park Hollandse Duinen genoeg ruimte voor iedereen die van de natuur wilt genieten.

De SprookjesBeelden aan Zee in Scheveningen

Ik fiets de natuur uit, langs de watertoren en sta dan bij de boulevard met het beroemde Kurhaus. Voor me ligt de pier van Scheveningen met het indrukwekkende reuzenrad. Wie nog een stukje verder naar de pieren van de Buitenhaven fietst, komt onderweg nog een allerlaatste keer kunst tegen: de SprookjesBeelden aan Zee. Dit is een gratis toegankelijk beeldenterras op de boulevard. De beelden van verschillende groottes zijn gemaakt door de Amerikaanse beeldhouwer Tom Otterness. Ze maken deel uit van het Museum Beelden aan Zee, dat erachter aan de andere kant van de weg ligt. De meer dan twintig kunstwerken verbeelden verschillende sprookjes, zoals die van Hans en Grietje. Het meest opvallend is het beeld van de gigantische Haringeter, dat een icoon van de Scheveningse boulevard is geworden. Ik ga zitten op een randje naast een beeldje van een prinses die van een vis een ring krijgt. Terwijl ik een warme kop thee drink, kijk ik een tijdje naar de kinderen die bij de beelden spelen. De lucht begint al heel langzaam roze te kleuren: voor mij een teken om weer op de fiets te springen en terug naar Noordwijk te trappen.

Janna Kamphof, genieter van Nationaal Park Hollandse Duinen