De Atlantikwall is in de Tweede Wereldoorlog aangelegd langs de hele kust, dus de resten ervan liggen midden in de mooie natuur van NPHD. Leendert de Lange is voorzitter van de erfgoedtafel Atlantikwall en hij wil samen met de vele vrijwilligers en alle betrokken partijen de grotere structuur van dit verdedigingswerk beter herkenbaar en beleefbaar maken. Via de parkpoorten en fiets- en wandelroutes in NPHD kan een breed publiek kennismaken met dit cultuurhistorische erfgoed dat een boodschap heeft over vrede en vrijheid.

Megalomaan project
Leendert de Lange, nu burgemeester van Wassenaar, is in de streek geboren en opgegroeid. Hij is niet voor niets voorzitter van de erfgoedtafel Atlantikwall; de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog heeft zijn persoonlijke interesse. “Ik herinner me dat ik als klein jongetje op weg naar het strand bunkers tegenkwam. Dat waren objecten waarvan je je afvroeg, waar heeft dat mee te maken? Ik had altijd interesse in de Tweede Wereldoorlog en dan kom je erachter dat het niet dat ene object was dat toevallig aan de Wassenaarseslag lag, maar dat je op veel meer plekken bunkers ziet en dat ze onderdeel uitmaken van een enorm groot, ja bijna megalomaan project.”
Tussen 1942 en 1945 bouwden de Duitse bezetters deze immense verdedigingsmuur die zich uitstrekte over ruim 5000 kilometer van de Europese kust, van Noorwegen tot aan de Frans-Spaanse grens. De individuele bouwsels zoals een bunker of een tankgracht maken deel uit van grotere clusters. Op hun beurt vormen deze steunpunten en vestingen aaneengeregen in het landschap de complete Atlantikwall. Het is nog steeds een zichtbare en tastbare structuur in het landschap. Maar dat is niet het enige wat De Lange eraan belangrijk vindt.

Sporen van herinnering
Voor de bouw van de Atlantikwall werden in Nederland duizenden huizen gesloopt waardoor honderdduizenden mensen hun woning moesten verlaten. “Het heeft veel betekend voor het leven van de kustbewoners. Want waarom ziet de boulevard van Katwijk eruit zoals die er vandaag uitziet? Waarom zie ik daar geen panden van vóór de Tweede Wereldoorlog? Nou, dat werd allemaal weggehaald. Het treft me altijd, de snelheid en planmatigheid waarmee dit is neergezet. Zonder enige vorm van respect voor het feit dat daar mensen misschien al vele honderden jaren woonden. Dat is wel echt wat een bezetter doet.”
“Die sporen zie je vandaag de dag nog steeds terug. Het zijn sporen van herinnering. Het had zo’n grote impact op de vrijheid hier. Dat motiveert me ook enorm om met de Atlantikwall bezig te zijn. Dat niet alleen de herinnering aan de oorlog, maar ook de link naar het heden en naar vrede wordt gelegd. Helaas worden we nu geconfronteerd met het feit dat er een oorlog heel dichtbij is. En dat maakt ook de relevantie van onze oorlogssporen in Nederland belangrijker dan ooit. Want je kunt jonge mensen echt laten beleven: dit doet oorlog. Dat vrede en vrijheid niet vanzelfsprekend zijn.”

Vrijwilligers
De Atlantikwall is een van de erfgoedlijnen in de Provincie Zuid-Holland, net als bijvoorbeeld de Limes en de trekvaarten. De Provincie vindt het belangrijk dat de samenleving zelf ervoor zorgt dat iedereen dit erfgoed kan blijven beleven. Ze stelt hiervoor jaarlijks een subsidiebedrag beschikbaar en zorgt voor een ambtelijk secretaris die de erfgoedtafel ondersteunt. De Lange is nu zo’n vier jaar voorzitter van de erfgoedtafel. “Het is een open tafel. Het enige wat van belang is, dat je als deelnemer een bijdrage levert aan het behouden, beschermen en beleefbaar maken van het erfgoed van de Atlantikwall.” Aan tafel zitten dan ook mensen uit allerlei delen van de maatschappij die samen bepalen welke projecten extra aandacht en subsidie verdienen en hoe de toekomst eruit gaat zien. Het zijn bestuurders, vertegenwoordigers van erfgoedmusea, natuurbeheerders, historici, communicatiepartijen, organisatoren van de Bunkerdag maar ook horecaondernemers. En, benadrukt De Lange: “Dit komt echt alleen maar tot stand door heel veel vrijwillige inzet. Het is mooi dat de provincie daar middelen tegenover stelt. Het is nergens in Nederland zo goed georganiseerd als in Zuid-Holland. Dat is voor NPHD een mooie opsteker.”

WOII-sporen in NPHD
Het doel voor de komende jaren, vastgelegd in een koersdocument, is de samenhang tussen de locaties beter zichtbaar te maken zodat de clusters (steunpunten en vestingen) beter herkenbaar worden. Daarbij wil de erfgoedtafel ook een groter publiek bereiken. Hierin kunnen NPHD en Atlantikwall elkaar versterken, want: “Van Hoek van Holland tot Hillegom: de Atlantikwall ligt in NPHD! Het zou heel goed zijn om te kijken hoe we dit in routes voor wandelaars en fietsers voor het voetlicht kunnen brengen.” De Lange ziet daarnaast een rol voor de parkpoorten als ingang tot het gebied. “Je kunt dat publiek laten zien: hier liggen ook hele interessante WOII-sporen. Het is cultureel erfgoed in een zeer natuurlijke setting en ik denk dat dat voor een bezoeker een heel aantrekkelijke combinatie is.”