We zetten graag onze partners in de schijnwerper. De aandacht gaat deze keer uit naar de twee hoogheemraadschappen en hun biodiversiteitsbeleid, ook in relatie tot Nationaal Park Hollandse Duinen.
We spreken met hoogheemraad Marcel Belt (Delfland) en hoogheemraad Waldo von Faber (Rijnland). Beiden hebben biodiversiteit in de portefeuille.

Tijdens de bestuurlijke bijeenkomst 14 september 2020 is bekend gemaakt dat beide hoogheemraadschappen de intentie hebben uitgesproken zich bij Nationaal Park Hollandse Duinen aan te melden als besturingspartner. Goed nieuws en een belangrijke stap voor de toekomstige ontwikkeling van Hollandse Duinen.

Wat betekent Nationaal Park Hollandse Duinen voor jullie?

Marcel Belt: De Hollandse duinen zijn uniek. Zij vormen een schitterend gebied en als waterschap kunnen wij belangrijke bijdragen leveren aan het verder benutten van de potentie voor natuur en biodiversiteit en de waterveiligheid.
Delfland heeft taken en doelstellingen op het gebied van waterveiligheid, droogte enerzijds en hoosbuien anderzijds, groenblauwe recreatie, schoon, gezond en levend water en het herstel van de biodiversiteit. Die komen allemaal ook terug in Nationaal Park Hollandse Duinen. Door met alle betrokken partijen de krachten te bundelen, kunnen wij de potentie van het gebied verder benutten.

Waldo von Faber: De Hollandse Duinen zijn natuurlijk prachtig, maar voor ons ook van belang als buffer tegen de zee. Sterker nog, de duinen en stranden vormen onze belangrijkste bescherming tegen de stijgende zeespiegel. Als bestuurder zie ik het als mijn taak om namens Rijnland mee te werken, samen met partners als Nationaal Park Hollandse Duinen, Rijkswaterstaat, provincie en kustgemeenten aan het onderhoud van de kust. Leidraad is daarbij onze wens om het nuttige met het aangename te verenigen. Tot nu toe lukt dat aardig.

Natuurbeheer is niet jullie primaire taak, maar wel erg belangrijk. Hoe is natuurbeheer verankerd in jullie organisatie?

Marcel Belt: Wij hebben onder meer als taken de zorg voor schoon, gezond en voldoende water. Dat zijn randvoorwaarden voor natuur. Wij beschermen de waterkwaliteit door het terugdringen van emissies (afvoer) uit kassen en erfafspoeling en stimuleren deze door het aanleggen van nieuwe waternatuur, ecologisch beheer en maatregelen voor vis. In de duinen is Delfland beheerder van Natura 2000 gebieden. Met dynamisch kustbeheer, waarbij we de wind en stuifzand de ruimte geven, helpen we de natuur en werken we aan een veilige kust.
De langdurige periodes van droogte hebben impact op de natuur. Er is echt een systeemverandering nodig. Tot nu toe werd overtollig water zo snel mogelijk afgevoerd, nu zijn we meer bezig met het vasthouden en hergebruiken van water.
De waterschappen nemen daarin het voortouw, maar wij kunnen het niet alleen. Er moet ruimte komen om water te bergen en veel potentie zit op particulier terrein. Inwoners kunnen bijdragen met een meer waterbestendige tuin. In bepaalde gevallen kan er gebruik gemaakt worden van de stimuleringsregeling.

Waldo von Faber: Wij beheren water en oevers en we beheren onze eigen bedrijfsterreinen zoals de afvalwaterzuiveringsinstallaties (AWZI). De dijken in ons gebied zijn vaak ingericht voor agrarisch gebruik. Enkele dijktrajecten hebben wij zelf in beheer. Het beheer van de watergangen verloopt op een ecologische manier. Dit betekent in de praktijk dat we alleen waterplanten die “in de weg liggen” verwijderen voor een vrije doorgang, maar andere waterplanten laten staan zodat de vissen daar kunnen schuilen. Deze planten leveren een bijdrage aan schoon en gezond water.

Hoe stimuleert een waterschap de biodiversiteit, zowel binnen als buiten de grenzen van Nationaal Park Hollandse Duinen?

Marcel Belt: Wij hebben een actieplan voor Biodiversiteit opgesteld en wij zijn partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Als beheerder van de waterkwaliteit doen wij  al veel in en om het water, maar wij willen kansen en bedreigingen van biodiversiteit vast onderdeel maken van al onze taken, werkzaamheden en de inrichting van onze terreinen (Delfland is eigenaar/beheerder van 700 km aan dijken en keringen).
De inspanningen voor biodiversiteit richten zich op alle vier onze landschapstypes: kust, gras, glas en stad.  In de stad gaat het b.v. om het combineren van klimaatadaptieve maatregelen, zoals groenblauwe schoolpleinen, met kansen voor biodiversiteit. In het open gebied (gras) werkt Delfland met peilbeheer en natuurvriendelijke oevers mee aan het verbeteren van omstandigheden voor insecten en boerenlandvogels. ’Kust’ valt typisch binnen de grenzen van Nationaal Park Hollandse Duinen. Daar zet Delfland o.a. begrazing in om vergrassing en struikvorming tegen te gaan en de natuurlijke dynamiek en soortenrijkdom van de duinen te ondersteunen.

Waldo von Faber: Op basis van ons coalitieakkoord hebben we een start gemaakt met het in kaart brengen van de biodiversiteit in ons gebied naast ons werk voor de Kader Richtlijn Water (KRW). Sinds kort zijn we aangesloten bij het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Hiervoor is nu een actieplan in de maak.

Doen jullie zelf ook onderzoek?

Marcel Belt: Wij doen veel onderzoek naar de waterkwaliteit en de effecten van onze maatregelen. Denk daarbij ook aan de effecten van exoten op de biodiversiteit, lozingen uit bedrijven, effecten van recreatie op de soortenrijkdom. Daarnaast wisselen we kennis uit met andere waterschappen en kennisinstituten, bijvoorbeeld via Naturalis.
De komende tijd monitoren we ook de effecten van onze inspanningen voor biodiversiteit. Een mooi voorbeeld is het maaien van de watergangen. Voorheen maaiden wij volgens een vast schema alle watergangen in voor- en najaar ten behoeve van de doorstroming. Tegenwoordig kijken wij waar wij het maaien kunnen uitstellen om meer ruimte te bieden aan natuur.

Waldo von Faber: De Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) doet voor ons onderzoek naar de mogelijke afname van insecten die afhankelijk zijn van oppervlaktewater.
Ook met Naturalis werken we samen. Zij brengen voor ons in beeld welke waterplanten wij in ons beheergebied hebben en hoe deze zich ontwikkelen. Ook doen ze onderzoek op twee van onze AWZI’s naar de insecten die daar voorkomen. Met als doel om onze terreinen zo optimaal mogelijk in te richten. Voor de waterkwaliteit nemen we iedere maand monsters af bij de grote wateren. Ook doen we dit jaar mee met het Citizen Science project “Vang de Watermonsters”. Hierbij roepen we inwoners op om metingen te verrichten in kleine wateren, zoals sloten en kleine plassen.
Meer informatie kun je vinden op de website www.rijnland.net en www.vangdewatermonsters.nl. Deze meetcampagne loopt de hele zomer door.

Op welke soort zijn jullie het meest trots?

Marcel Belt: Ik ben bijzonder trots op het effect dat onze inspanningen voor vismigratie hebben op de trek van vissen zoals de paling tussen polder en boezem, en tussen zout en zoet. Onze snoekenpaaiplaatsen doen het ook goed. Verder ben ik heel blij dat o.a. door onze medewerking aan het gruttobeheer het met de populatie in Midden Delfland nu weer beter gaat. Recent is ook de bever opgedoken in ons gebied! Wij zien dat echt als een compliment voor de waterkwaliteit en de inrichting van het watersysteem.

Waldo von Faber: Zelf ben ik trots op de verbetering van de visstand dankzij onze vispassages, waardoor paling en stekelbaars ruim baan hebben. Of neem de ijsvogel die juist hierdoor genoeg vis kan vinden in onze wateren. Ook zijn we blij met de Krabbenscheer. Een mooie waterplant waar de groene glazenmaker zijn eitjes op afzet en de zwarte stern zijn nest bouwt. Kortom, we zijn eigenlijk blij met alle soorten die in ons gebied kunnen overleven dankzij een goede waterkwaliteit.

Welke ambitie hebben jullie voor de komende jaren neergelegd bij Nationaal Park Hollandse Duinen?

Marcel Belt: Sterke biodiversiteit en ecologische verbindingen. Het is van groot belang dat we als overheden samen actief de natuurnetwerken verbeteren. We bundelen de krachten voor dynamisch kustbeheer en het meegroeien met de zeespiegelstijging. Wij beschermen kwetsbare gebieden door recreatie te stimuleren op plekken waar het kan en zorgen samen voor samenhangend, doordacht beheer.

Waldo von Faber: Eén integrale blik op de kwaliteit van natuur, recreatie, cultuur en landschap!